Θουκυδίδης "Ιστοριών" Γ' 70

Προσέξτε αυτό το trailer που παρουσιάζει μια 3d αναπαράσταση της Ακρόπολης της Αθήνας, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτό αυτό έγινε από τη Whiskytree (εταιρεία δημιουργίας λογισμικού). Ωστόσο, όσο εντυπωσιακή κι αν είναι η εικόνα που βλέπετε, μην παρασύρεστε, γιατί ένας προσεκτικότερος έλεγχος αποδεικνύει ότι οι δημιουργοί της Whiskytree μάλλον... φαντάστηκαν πολλά πράγματα. Καταρχάς η τοπογεωγραφία είναι εντελώς εσφαλμένη, αφού ο Λυκαβηττός είναι σε λάθος σημείο, ο Υμηττός ... αναζητείται και η Πεντέλη ... αγνοείται. Πάνω στην Ακρόπολη έχουν τοποθετηθεί κτίρια τα οποία ποτέ δεν υπήρξαν, αλλά είχαν στόχο να γεμίσουν τον χώρο. Τέλος στη βάση του βράχου της Ακρόπολης υπάρχουν κτίρια που παραπέμπουν είτε σε ρωμαϊκό ναό είτε σε κτίρια του Βατικανού. Βεβαίως οι δημιουργοί του βίντεο δεν είχαν κάποιο σκοπό για αναπαράσταση του ιστορικού παρελθόντος (υπήκοοι ΗΠΑ βλέπετε!), ωστόσο αποδεικνύεται για άλλη μια φορά πόσο επικίνδυνο είναι να υιοθετούμε άκριτα τις διαδικτυακές πληροφορίες! 

 

Και ένα ντοκιμαντέρ με ελληνικούς υπότιτλους για την Ακρόπολη.

και λίγο ακόμη Ακρόπολη σε 3D animation (του Κώστα Γαβρά)...

Α' Κείμενο και μετάφραση

[70] Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐστασίαζον, ἐπειδὴ οἱ αἰχμάλωτοι ἦλθον αὐτοῖς οἱ ἐκ τῶν περὶ Ἐπίδαμνον ναυμαχιῶν ὑπὸ Κορινθίων ἀφεθέντες, τῷ μὲν λόγῳ ὀκτακοσίων ταλάντων τοῖς προξένοις διηγγυημένοι, ἔργῳ δὲ πεπεισμένοι Κορινθίοις Κέρκυραν προσποιῆσαι. καὶ ἔπρασσον οὗτοι, ἕκαστον τῶν πολιτῶν μετιόντες, ὅπως ἀποστήσωσιν Ἀθηναίων τὴν πόλιν. καὶ ἀφικομένης Ἀττικῆς τε νεὼς καὶ Κορινθίας πρέσβεις ἀγουσῶν καὶ ἐς λόγους καταστάντων ἐψηφίσαντο Κερκυραῖοι Ἀθηναίοις μὲν ξύμμαχοι εἶναι κατὰ τὰ ξυγκείμενα, Πελοποννησίοις δὲ φίλοι ὥσπερ καὶ πρότερον. καὶ (ἦν γὰρ Πειθίας ἐθελοπρόξενός τε τῶν Ἀθηναίων καὶ τοῦ δήμου προειστήκει) ὑπάγουσιν αὐτὸν οὗτοι οἱ ἄνδρες ἐς δίκην, λέγοντες Ἀθηναίοις τὴν Κέρκυραν καταδουλοῦν. ὁ δὲ ἀποφυγὼν ἀνθυπάγει αὐτῶν τοὺς πλουσιωτάτους πέντε ἄνδρας, φάσκων τέμνειν χάρακας ἐκ τοῦ τε Διὸς τοῦ τεμένους καὶ τοῦ Ἀλκίνου· ζημία δὲ καθ᾿ ἑκάστην χάρακα ἐπέκειτο στατήρ. ὀφλόντων δὲ αὐτῶν καὶ πρὸς τὰ ἱερὰ ἱκετῶν καθεζομένων διὰ πλῆθος τῆς ζημίας, ὅπως ταξάμενοι ἀποδῶσιν, ὁ Πειθίας (ἐτύγχανε γὰρ καὶ βουλῆς ὤν) πείθει ὥστε τῷ νόμῳ χρήσασθαι. οἱ δ᾿ ἐπειδὴ τῷ τε νόμῳ ἐξείργοντο καὶ ἅμα ἐπυνθάνοντο τὸν Πειθίαν, ἕως ἔτι βουλῆς ἐστί, μέλλειν τὸ πλῆθος ἀναπείσειν τοὺς αὐτοὺς Ἀθηναίοις φίλους τε καὶ ἐχθροὺς νομίζειν, ξυνίσταντό τε καὶ λαβόντες ἐγχειρίδια ἐξαπιναίως ἐς τὴν βουλὴν ἐσελθόντες τόν τε Πειθίαν κτείνουσι καὶ ἄλλους τῶν τε βουλευτῶν καὶ ἰδιωτῶν ἐς ἑξήκοντα· οἱ δέ τινες τῆς αὐτῆς γνώμης τῷ Πειθίᾳ ὀλίγοι ἐς τὴν Ἀττικὴν τριήρη κατέφυγον ἔτι παροῦσαν.

Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι	Και οι Κερκυραίοι
ἐστασίαζον,	βρίσκονταν σε εμφύλια διαμάχη,
ἐπειδὴ ἦλθον αὐτοῖς	από τότε που επέστρεψαν σ’ αυτούς,
οἱ ἀφεθέντες	αφού ελευθερώθηκαν
ὑπὸ Κορινθίων	από τους Κορίνθιους,
οἱ αἰχμάλωτοι	οι αιχμάλωτοι
ἐκ τῶν ναυμαχιῶν	από τις ναυμαχίες
περὶ Ἐπίδαμνον,	γύρω από την Επίδαμνο,
τῷ μὲν λόγῳ	φαινομενικά
διηγγυημένοι	επειδή εγγυήθηκαν
τοῖς προξένοις	οι απεσταλμένοι
ὀκτακοσίων ταλάντων,	το ποσό των οκτακοσίων ταλάντων,
ἔργῳ δὲ	στην πραγματικότητα όμως,
πεπεισμένοι	επειδή είχαν πειστεί
Κορινθίοις	από τους Κορίνθιους
προσποιῆσαι	να φέρουν με το μέρος τους
Κέρκυραν.	την Κέρκυρα.
καὶ οὗτοι ἔπρασσον,	Και αυτοί ενεργούσαν[1],
μετιόντες	πλησιάζοντας
ἕκαστον τῶν πολιτῶν,	τον κάθε πολίτη χωριστά,
ὅπως ἀποστήσωσιν	για να απομακρύνουν
τὴν πόλιν Ἀθηναίων.	την πόλη από τους Αθηναίους[2].
καὶ ἀφικομένης	Και φτάνοντας
Ἀττικῆς τε Κορινθίας νεὼς	αθηναϊκό και κορινθιακό πλοίο.
καὶ ἀγουσῶν πρέσβεις	που μετέφεραν πρεσβευτές
καὶ καταστάντων	και αφού ήρθαν
ἐς λόγους	σε διαπραγματεύσεις,
Κερκυραῖοι ἐψηφίσαντο	αποφάσισαν οι Κερκυραίοι
εἶναι μὲν ξύμμαχοι	να είναι σύμμαχοι
Ἀθηναίοις	με τους Αθηναίους
κατὰ τὰ ξυγκείμενα,	σύμφωνα με την ισχύουσα συνθήκη[3]
φίλοι δὲ	και φίλοι
Πελοποννησίοις	με τους Πελοποννήσιους,
ὥσπερ καὶ πρότερον.	όπως και προηγουμένως.
καὶ (ἦν γὰρ Πειθίας	Και (γιατί ήταν ο Πειθίας
ἐθελοπρόξενός τε	εθελοντής πρόξενος
τῶν Ἀθηναίων	των Αθηναίων
καὶ προειστήκει	και αρχηγός
τοῦ δήμου)	του δημοκρατικού κόμματος)
ὑπάγουσιν αὐτὸν	τον σύρουν
οὗτοι οἱ ἄνδρες ἐς δίκην,	αυτοί οι άνδρες στο δικαστήριο
λέγοντες	με την κατηγορία
καταδουλοῦν	ότι προσπαθεί να υποδουλώσει
τὴν Κέρκυραν Ἀθηναίοις.	την Κέρκυρα στην Αθήνα.
ὁ δὲ ἀποφυγὼν	Και εκείνος, αφού αθωώθηκε,
ἀνθυπάγει	καταγγέλλει με τη σειρά του
τοὺς πέντε πλουσιωτάτους	τους πέντε πιο πλούσιους
ἄνδρας αὐτῶν,	άντρες από αυτούς,
φάσκων	ισχυριζόμενος
τέμνειν χάρακας	ότι κόβουν τους πάσσαλους των αμπελιών
ἐκ τε τοῦ τεμένους τοῦ Διὸς	από τα ιερά εδάφη του Δία
καὶ τοῦ Ἀλκίνου·	και του Αλκίνου.
ἐπέκειτο δὲ ζημία	Και επιβλήθηκε πρόστιμο
καθ᾿ ἑκάστην χάρακα	για κάθε πάσσαλο
στατήρ.	ένας στατήρας.
αὐτῶν δὲ ὀφλόντων	Και επειδή εκείνοι καταδικάστηκαν να πληρώσουν το πρόστιμο
καὶ καθεζομένων	και κάθονταν
ἱκετῶν	ως ικέτες
πρὸς τὰ ἱερὰ	στα ιερά
διὰ πλῆθος τῆς ζημίας,	εξαιτίας της βαριάς χρηματικής ποινής,
ὅπως ταξάμενοι ἀποδῶσιν,	για να πληρώσουν το πρόστιμο ύστερα από συμφωνία για το ύψος του,
ὁ Πειθίας	ο Πειθίας
(ἐτύγχανε γὰρ	(διότι συνέβαινε
καὶ ὤν βουλῆς)	να είναι και μέλος της βουλής)
πείθει	πείθει (τους βουλευτές)
ὥστε χρήσασθαι	ώστε να εφαρμοστεί
τῷ νόμῳ.	ο νόμος.
οἱ δ᾿	Εκείνοι όμως (οι ολιγαρχικοί),
ἐπειδὴ ἐξείργοντο	επειδή αποκλείονταν
τῷ τε νόμῳ	από το νόμο
καὶ ἅμα ἐπυνθάνοντο	και ταυτόχρονα πληροφορούνταν
τὸν Πειθίαν,	ότι ο Πειθίας,
ἕως ἔτι βουλῆς ἐστί,	όσο ήταν ακόμη βουλευτής,
μέλλειν	σκόπευε
ἀναπείσειν τὸ πλῆθος	να μεταπείσει την πλειοψηφία
νομίζειν	να θεωρούν
τοὺς αὐτοὺς φίλους	τους ίδιους φίλους
τε καὶ ἐχθροὺς	και εχθρούς
Ἀθηναίοις,	με τους Αθηναίους,
ξυνίσταντό τε	συνωμότησαν
καὶ λαβόντες ἐγχειρίδια	και παίρνοντας μαχαίρια,
ἐσελθόντες ἐξαπιναίως	αφού μπήκαν αιφνιδιαστικά
ἐς τὴν βουλὴν	στην βουλή
κτείνουσι τόν τε Πειθίαν	σκοτώνουν και τον Πειθία
καὶ ἄλλους τῶν τε βουλευτῶν	και άλλους από τους βουλευτές
καὶ ἰδιωτῶν	και τους πολίτες,
ἐς ἑξήκοντα·	περίπου εξήντα.
οἱ δέ ὀλίγοι τινες	Και λίγοι
τῆς αὐτῆς γνώμης	ομοϊδεάτες
τῷ Πειθίᾳ	του Πειθία
κατέφυγον	κατέφυγαν
ἐς τὴν Ἀττικὴν τριήρη	στην αθηναϊκή τρίηρη
ἔτι παροῦσαν.	που βρισκόταν ακόμη εκεί[4].

---

[1] Εννοεί τους ολιγαρχικούς που είχαν επιστρέψει από την Κόρινθο.

[2] Βλέπε σχόλιο σελίδας 301 στο σχολικό βιβλίο.

[3] Η Κέρκυρα δεν ήταν μέλος της ΑθηναΪκής Συμμαχίας, αλλά συνδεόταν με την Αθήνα με μια συνθήκη «επιμαχίας», δηλαδή αμυντικής συμμαχίας. Σύμφωνα με τη συμμαχία αυτή, η Αθήνα ήταν υποχρεωμένη να συνδράμει τη Κέρκυρα μόνο στην περίπτωση που η τελευταία δεχόταν επίθεση από τρίτη δύναμη.   

[4] Το αθηναϊκό πλοίο σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο της εποχής (και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ημερών μας) θεωρούνταν αθηναϊκό και όχι κερκυραϊκό έδαφος στο οποίο μάλιστα μπορούσαν οι Αθηναίοι να παρέχουν ασυλία. Επομένως οποιαδήποτε εισβολή των Κερκυραίων ολιγαρχικών θα αποτελούσε casus belli (αφορμή πολέμου) με την Αθήνα. Προσέξτε πως η αθηναϊκή τρίηρης παραμένει αγκυροβολημένη στο λιμάνι της Κέρκυρας, αφού υπάρχει κλίμα έντασης στο νησί και αναμένονται ραγδαίες εξελίξεις.

Β' Ερμηνευτικά σχόλια

Εποχή : καλοκαίρι (θέρος) 427 π.Χ., (τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου, το 431 π.Χ.) 

Τόπος : Κέρκυρα, Νησιά Ιονίου

Βασικοί πρωταγωνιστές : 
1. Κερκυραίοι δημοκρατικοί, 
2. Πειθίας (αρχηγός των Κερκυραίων δημοκρατικών)
3. Κερκυραίοι ολιγαρχικοί, 
4. Αθηναίοι, 
5. Πελοποννήσιοι (Σπαρτιάτες, Κορίνθιοι).

Η παράγραφος έχει ως κύριο θέμα την αναταραχή ("Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐστασίαζον") που προκάλεσε η άφιξη ("ἐπειδὴ οἱ αἰχμάλωτοι ἦλθον αὐτοῖς") των Κερκυραίων ολιγαρχικών και αριστοκρατών που κρατούνταν ως όμηροι των Κορινθίων από τη ναυμαχία στα Σύβοτα το 433 π.Χ ("οἱ ἐκ τῶν περὶ Ἐπίδαμνον ναυμαχιῶν ὑπὸ Κορινθίων ἀφεθέντες"). Οι Κερκυραίοι αυτοί είχαν μετατραπεί σε συνεργάτες των Κορινθίων και οι τελευταίοι έψαχναν ένα πρόσχημα για να τους απελευθερώσουν. Το πρόσχημα αυτό το βρήκαν από τις δήθεν διαπραγματεύσεις με απεσταλμένους από την Κέρκυρα (προφανώς συγγενείς των "ομήρων"). Αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αυτών ήταν η απελευθέρωση των "ομήρων" "τῷ μὲν λόγῳ ὀκτακοσίων ταλάντων τοῖς προξένοις διηγγυημένοι, ἔργῳ δὲ πεπεισμένοι Κορινθίοις Κέρκυραν προσποιῆσαι", επειδή θεωρητικά οι απεσταλμένοι των Κερκυραίων παρείχαν εγγυήσεις ύψους 800 ταλάντων, στην πραγματικότητα όμως, επειδή οι Κερκυραίοι αιχμάλωτοι είχαν μετατραπεί σε πολιτικούς συμμάχους των Κορινθίων και κατ' επέκταση της Πελοποννησιακής Συμμαχίας. Στεκόμαστε εδώ σε δυο σημεία : 1) η αντίθεση τῷ μὲν λόγῳ - ἔργῳ δὲ είναι αρκετά σημαντική στην ιστοριογραφία του Θουκυδίδη. Σύμφωνα με αυτήν, υπάρχουν οι αφορμές, τα επιφανειακά και φαινομενικά αίτια των γεγονότων αλλά και των ανθρώπινων ενεργειών και οι αιτίες, οι ουσιαστικοί, πραγματικοί και βαθύτεροι λόγοι στους οποίους πρέπει να αποδίδονται τα γεγονότα. 2) το ποσό των 800 ταλάντων το οποίο αναφέρεται ως ποσό εγγυήσεων που υποσχέθηκαν οι Κερκυραίοι εκπρόσωποι στους Κορίνθιους ως λύτρα, ήταν εξαιρετικά υπέρογκο για να είναι αληθινό. Η νομισματική ισοτιμία στην καρδιά της κλασικής αρχαιότητας ήταν η παρακάτω : 

6 οβολοί = 1 δραχμή 

2 δραχμές = 1 στατήρας

100 δραχμές = 1 μνα 

60 μνες (6000 δραχμές) = 1 τάλαντο   

Η κάθε πόλη - κράτος εξέδιδε το δικό της νόμισμα, του οποίου η περιεκτικότητα σε πολύτιμο μέταλλο καθόριζε και την αξία του. Επομένως ο αιγινήτικος στατήρας είχε διαφορετική αξία από τον αθηναϊκό ή τον κορινθιακό στατήρα. 

αργυρός κορινθιακός στατήρας 

Η Αθήνα στη μέγιστη ακμή της είχε ετήσια έσοδα από τους συμμαχικούς φόρους που έφταναν τα 600 τάλαντα. Κατά συνέπεια το ποσό των 800 ταλάντων που αναφέρεται εδώ είναι μάλλον απίθανο να έχει συγκεντρωθεί από μεμονωμένα άτομα ΟΣΟΔΗΠΟΤΕ πλούσια κι αν ήταν αυτά. Τέτοια ποσά προφανώς μπορούσαν να συγκεντρωθούν μόνο από κράτη και μάλιστα οικονομικά εύρωστα. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές ο αριθμός 800 είναι λανθασμένος και πρέπει να αντικατασταθεί από το 80. Και πάλι όμως θεωρείται ένα ποσό εξαιρετικά υψηλό και μάλλον ανέφικτο να συγκεντρωθεί από συγκεκριμένα άτομα. Προφανώς το ποσό αυτό ουδέποτε δόθηκε, αλλά αποτέλεσε ένα πρόσχημα για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Μια απελευθέρωσή τους χωρίς ανταλλάγματα θα κινούσε υποψίες στους πολιτικούς τους αντιπάλους (τους Κερκυραίους δημοκρατικούς). 

Η άφιξη των ολιγαρχικών της Κέρκυρας στο νησί τους σηματοδοτεί την έναρξη της πολιτικής αναταραχής καθώς οι πρώην αιχμάλωτοι πηγαίνουν στον καθένα από τους πολίτες και προσπαθούν να τους πείσουν "ὅπως ἀποστήσωσιν Ἀθηναίων τὴν πόλιν", δηλαδή να στηρίξουν την απομάκρυνση της Κέρκυρας από την Αθηναϊκή Συμμαχία. Βεβαίως, η Κέρκυρα δεν ήταν πλήρες μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, αλλά συνδεόταν μαζί της με μια μορφή αμυντικής συμμαχίας, την "επιμαχία". Οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί ταυτίζονται με την Πελοποννησιακή Συμμαχία και είναι ζήτημα επιβίωσης γι΄αυτούς η ένταξη της Κέρκυρας στη συμμαχία αυτή. Βασικό όμως εμπόδιο είναι φυσικά η ειδική σχέση που διατηρείται με την Αθήνα. Οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί, ως επί το πλείστον προέρχονται από την αριστοκρατική τάξη και κατέχουν μεγάλες εκτάσεις γης. Μάλιστα ασχολούνται με την εκμετάλλευσή της μέσω των δούλων που έχουν στην ιδιοκτησία τους. Από την άλλη πλευρά έχουν δημιουργηθεί νέες κοινωνικές ομάδες στο νησί, εξαιτίας της ανάπτυξης της ναυτιλίας και του εμπορίου. Πλοιοκτήτες, ναυτικοί, έμποροι, "τραπεζίτες" είναι μόνο μερικοί από εκείνους που θα ευνοήθηκαν από την οικονομική συγκυρία. Ο πλουτισμός ήταν αναπόφευκτο να οδηγήσει στην επιδίωξη για την κατάκτηση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων, γεγονός που με τη σειρά του οδήγησε στην ενίσχυση της δημοκρατικής παράταξης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Κέρκυρα που άφησαν πίσω τους οι ολιγαρχικοί Κερκυραίοι όταν αιχμαλωτίστηκαν το 433 π.Χ. δεν ήταν από πολιτικής άποψης ίδια με την Κέρκυρα έξι χρόνια αργότερα όταν αυτοί επέστρεψαν. Επιπλέον, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η μακρόχρονη απουσία τόσων ολιγαρχικών από το νησί επέτρεψε την ελεύθερη ανάπτυξη των αντιπάλων τους, δημοκρατικών. 
Παράλληλα καταφτάνουν και δυο πλοία, ένα αθηναϊκό και ένα κορινθιακό που μετέφεραν πρεσβευτές ("ἀφικομένης Ἀττικῆς τε νεὼς καὶ Κορινθίας πρέσβεις ἀγουσῶν"). Ο Θουκυδίδης χωρίς να το αναφέρει, αφήνει όμως να εννοηθεί ότι σκοπός αυτών των δυο πρεσβειών ήταν να πείσουν τους Κερκυραίους να ενταχθούν στην Αθηναϊκή ή στην Πελοποννησιακή συμμαχία αντίστοιχα. Από αυτό φανερώνεται και η γεωστρατηγική σημασία του νησιού: τοποθετημένο στο βόρειο Ιόνιο, αποτελούσε σταθμό ανάμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Ιταλική χερσόνησο, στην οποία είχαν ιδρυθεί ελληνικές αποικίες από πολλές πόλεις - κράτη της Ελλάδας  
    

Η "Μεγάλη Ελλάδα" και η εγγύτητα της Κέρκυρας

Η "Μεγάλη Ελλάδα"

Μεγάλη, όμως, σημασία και για τις δυο συμμαχίες είχε και το μέγεθος του κερκυραϊκού στόλου ο οποίος ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις-κράτη (μετά από αυτόν της Αθήνας και της Κορίνθου). Εννοείται ότι αν η Κέρκυρα συντασσόταν με την Κόρινθο, τότε η Αθήνα έχανε την αριθμητική υπεροχή του στόλου της και οι ανατροπές στον Πελοποννησιακό πόλεμο θα ήταν ριζοσπαστικές. Αν, από την άλλη πλευρά, η Κέρκυρα συμπαρατασσόταν με την Αθήνα. τότε η Αθηναϊκή Συμμαχία αύξανε δραματικά τις πιθανότητες επικράτησής της στον πόλεμο και διασφάλιζε την κυριαρχία της στη θάλασσα. 
Οι Κερκυραίοι λαμβάνοντας υπόψη τους τα αιτήματα των Αθηναίων και των Κορινθίων "ἐψηφίσαντο ... Ἀθηναίοις μὲν ξύμμαχοι εἶναι κατὰ τὰ ξυγκείμενα, Πελοποννησίοις δὲ φίλοι ὥσπερ καὶ πρότερον", δηλ. ψήφισαν να είναι σύμμαχοι με τους Αθηναίους και φίλοι με τους Πελοποννησίους όπως και προηγουμένως. Με λίγα λόγια..."και τη πίτα ολόκληρη και το σκυλί χορτάτο"! Στην πραγματικότητα ο κερκυραϊκός δήμος ήταν διχασμένος και προφανώς καμία από τις δυο παρατάξεις δεν κυριαρχούσε. Έτσι οι Κερκυραίοι παίρνουν μια μικρή αναβολή μέχρι να "ξεκαθαριστεί" η κατάσταση στο εσωτερικό του νησιού με την επικράτηση της μιας ή της άλλης πλευράς. Εννοείται ότι δεν υπήρχε περίπτωση να διατηρούν καλές σχέσεις ταυτόχρονα και με τις δυο συμμαχίες. 
Αμέσως μετά από τις διαπραγματεύσεις, οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί οδηγούν στο δικαστήριο ως κατηγορούμενο εσχάτης προδοσίας τον αρχηγό της δημοκρατικής παράταξης, τον Πειθία. Το περιεχόμενο της κατηγορίας κατά τον ιστορικό ήταν ότι ο Πειθίας σχεδίαζε "Ἀθηναίοις τὴν Κέρκυραν καταδουλοῦν". Εννοείται όμως ότι η κατηγορία αυτή χρειαζόταν και αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία μάλλον οι ολιγαρχικοί δεν διέθεταν. Μοναδική ένδειξη αποτελούσε για αυτούς η θέση του "εθελοπρόξενου" των Αθηναίων που κατείχε ο Πειθίας. Επειδή η διατήρηση μονίμων πρεσβειών κατά την αρχαιότητα ήταν μια οικονομικά ασύμφορη και δαπανηρή διαδικασία, κάποιος πολίτης μιας πόλης ήταν δυνατόν να εκπροσωπεί τα συμφέροντα μιας άλλης. Εδώ, ο Πειθίας, αν και Κερκυραίος, εκπροσωπεί και τα συμφέροντα της Αθήνας στην Κέρκυρα (με την προϋπόθεση ότι τα συμφέροντα αυτών των δυο περιοχών δεν έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους). Ο εθελοπρόξενος από την δική του πλευρά κέρδισε κάποια προνόμια από την πόλη που εκπροσωπούσε (ατέλεια σε εμπορικές-οικονομικές συναλλαγές, ιδιότητα πολίτη, χρήματα, τιμητικές διακρίσεις κ.α.). Η κατηγορία της προδοσίας εναντίον του Πειθία τελικά "πέφτει στο κενό" και ο Πειθίας αθωώνεται. Μπορούμε να υποστηρίξουμε με ασφάλεια ότι σκοπός της κατηγορίας που εξαπέλυσαν οι ολιγαρχικοί ήταν η αποδυνάμωση της δημοκρατικής παράταξης.
Με τη σειρά του ο Πειθίας "σύρει" σε δίκη "αὐτῶν τοὺς πλουσιωτάτους πέντε ἄνδρας" με μια όμως κατηγορία που μπορούσε εύκολα να αποδειχθεί : οι πλούσιοι αυτοί άντρες είχαν αφαιρέσει τις "φούρκες", τα υποστυλώματα των αμπελιών από τα ιερά κτήματα που ήταν αφιερωμένα σε θεότητες, όπως ο Δίας και ο Αλκίνος, ο μυθικός άναξ των ομηρικών Φαιάκων. Πράγματι, οι άνδρες αυτοί είχαν προβεί σε πράξη ιεροσυλίας και μια απλή επίσκεψη στα κτήματά τους αρκούσε για να αποδειχτεί η αλήθεια. Επίσης παρατηρούμε ότι η κατηγορία στρέφεται εναντίον των πέντε πιο πλούσιων αντρών, ενδεχομένως δηλαδή της ηγεσίας της ολιγαρχικής παράταξης. Ο Θουκυδίδης δεν μας παρέχει στοιχεία για την ταυτότητα αυτών των αντρών, μπορούμε όμως να υποστηρίξουμε ότι η αιχμαλωσία τόσων ολιγαρχικών από τους Κορίνθιους δεν εξαφάνισε την ολιγαρχική - αριστοκρατική παράταξη από την Κέρκυρα. Τέλος η ενέργεια του Πειθία αποβλέπει στην αποδυνάμωση και εξουδετέρωση των ολιγαρχικών με κάθε διαθέσιμο μέσο. 
Η καταδίκη των κατηγορουμένων είναι δεδομένη και η ποινή που επιβάλλεται εξαιρετικά βαριά: χρηματικό πρόστιμο ενός στατήρα για κάθε υποστύλωμα που είχε κοπεί από τα ιερά κτήματα. Επειδή οι ολιγαρχικοί είχαν αφαιρέσει αρκετές "φούρκες", το πρόστιμο πρέπει να ήταν εξαιρετικά υψηλό, αφού οι καταδικασμένοι καταφεύγουν ως ικέτες σε κάποια ιερά "διὰ πλῆθος τῆς ζημίας", ενώ παράλληλα ζητούν έναν διακανονισμό για το συνολικό ύψος του προστίμου ("ὅπως ταξάμενοι ἀποδῶσιν"). 
Στα αιτήματα αυτά, εμπόδιο στεκόταν η επίμονη άρνηση του Πειθία (ο οποίος προφανώς είχε και επιρροή στη Βουλή) ο οποίος πίεζε για την κατά λέξη εφαρμογή του νόμου και συνεπώς της δικαστικής απόφασης που είχε ήδη ληφθεί. Εννοείται ότι η πληρωμή του προστίμου (αν αυτό μπορούσε ποτέ να καταβληθεί) θα οδηγούσε σε οικονομική εξόντωση τους ολιγαρχικούς. Ταυτόχρονα οι ολιγαρχικοί πληροφορούνταν ότι ο Πειθίας σκόπευε να πείσει τη Βουλή (προφανώς την πλειοψηφία των βουλευτών) να υποστηρίξει την ένταξη της Κέρκυρας στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Για αυτούς τους δυο λόγους οι ολιγαρχικοί συνωμότησαν ("ξυνίσταντό") και με μαχαίρια εισέβαλαν ξαφνικά ("ἐξαπιναίως") στη βουλή σκοτώνοντας εξήντα δημοκρατικούς βουλευτές και πολίτες. Η σφαγή αυτή αποτελεί φυσικά και το έναυσμα για το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Κέρκυρα. 
Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την πληροφορία ότι μερικοί από τους δημοκρατικούς που σώθηκαν βρήκαν καταφύγιο στο αθηναϊκό πλοίο που παρέμενε στην Κέρκυρα. Προφανώς οι Αθηναίοι είχαν υποψιαστεί ότι κάτι σημαντικό επρόκειτο να συμβεί και γι΄αυτό ανέβαλλαν την αναχώρησή τους. Ταυτόχρονα οι διώκτες των δημοκρατικών δεν υπήρχε περίπτωση να αποτολμήσουν να ανέβουν πάνω σε αθηναϊκό πλοίο επειδή "έτρεμαν" τις δυναμικές αντιδράσεις των Αθηναίων, σε περίπτωση που εισέβαλαν στο πλοίο τους και συνελάμβαναν ή σκότωναν τους Κερκυραίους δημοκρατικούς.   

Γ' Ασκήσεις 

Κριτήρια αξιολόγησης του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας

Ι. Ερμηνευτικές ερωτήσεις

1. ὑπὸ Κορινθίων ἀφεθέντες: Ποια ήταν τα κίνητρα της πράξης αυτής των Κορινθίων;
2. ὀκτακοσίων ταλάντων: Με βάση το κείµενο και τα σχόλια του βιβλίου σας, να κρίνετε αν το ποσόν ήταν πραγµατικό ή πλασµατικό και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
3. λόγῳ µὲν - ἔργῳ δέ: Να εξηγήσετε τη σηµασία που έχει η αντίθεση για τη µέθοδο του ιστορικού.
4. ἐψηφίσαντο Κερκυραῖοι - πρότερον: Ποιοι λόγοι υπαγόρευσαν αυτή την απόφαση των Κερκυραίων;
5. Για ποιους λόγους οι ολιγαρχικοί οδήγησαν τον Πειθία σε δίκη; Πώς αντέδρασε ο Πειθίας;
6. Να γράψετε, µε βάση το κείµενο, τα αίτια που οδήγησαν τους ολιγαρχικούς στο πραξικόπηµα.
7. Να χαρακτηρίσετε την πολιτική κατάσταση που περιγράφει ο Θουκυδίδης στο συγκεκριµένο κείµενο.
8. Ποιες συνθήκες οδήγησαν στη δολοφονία του Πειθία; Πώς κρίνετε το γεγονός;
9. Πώς δικαιολογείται η παρουσία της αθηναϊκής πρεσβείας στην Κέρκυρα;
10. Γιατί η εµφάνιση των δύο πλοίων στην Κέρκυρα συντελεί στη διαµόρφωση νέας πολιτικής κατάστασης;
11. Σε ποια σηµεία του κειµένου φαίνεται ότι ο Θουκυδίδης δεν καταγράφει απλώς τα ιστορικά γεγονότα, αλλά εµβαθύνει σ’ αυτά (παρουσιάζοντας δηλαδή αίτια, κίνητρα, σκοπιµότητες);
12. Αθηναίοις µὲν σύµµαχοι - Πελοποννησίοις δὲ φίλοι: Πώς κρίνετε τη στάση των Κερκυραίων;
13. Να εντοπίσετε τα θεµατικά κέντρα της ενότητας.
14. Ποιο ρήµα χρησιµοποιεί ο ιστορικός για να δηλώσει την αρχή του εµφυλίου πολέµου;
15. τάλαντον - στατήρ: Ποια ήταν η αξία των νοµισµάτων;
16. τοῖς προξένοις: Πώς οριζόταν κάποιος ως πρόξενος και ποιος ήταν ο ρόλος του;
17. Ποιο ρόλο έπαιξαν οι απελευθερωµένοι αιχµάλωτοι και πώς θα χαρακτηρίζατε τη δράση τους;
18. κατὰ τὰ ξυγκείµενα: Σε ποιο γεγονός αναφέρεται ο ιστορικός;
19.  ἦν γὰρ Πειθίας ἐθελοπρόξενος: Ποιος ήταν ο ρόλος του Πειθία;
20. τέµνειν χάρακας ἐκ τοῦ τε Διὸς τοῦ τεµένους καὶ τοῦ ᾿Αλκίνου: Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι η αντιµήνυση του Πειθία στηρίζεται στην κατηγορία αυτή;
21. Να χαρακτηρίσετε το ήθος του Πειθία όπως διαγράφεται στο κείµενο.
22. Σε ποια σηµεία του κειµένου αναφέρεται, άµεσα ή έµµεσα, το καθεστώς των διµερών σχέσεων;
23. Πώς αντέδρασαν οι ολιγαρχικοί στην προσπάθεια του Πειθία να στρέψει εναντίον τους τη Βουλή;
24. Με ποιους χρόνους δηλώνεται η δράση των ολιγαρχικών και γιατί επιλέγονται αυτοί οι χρόνοι;

ΙΙ. Γραµµατικές ασκήσεις

1. νοµίζειν - λαβόντες: Να γράψετε τους ίδιους τύπους σε όλους τους χρόνους.
2. Να καταγραφούν οι ρηµατικοί τύποι της § 6 που αναφέρονται στο πραξικόπηµα των ολιγαρχικών και να µεταφερθούν στους άλλους χρόνους δυο από αυτούς (µε δική σας επιλογή).
3. τεµένους, ἄνδρες, πλῆθος, χάρακα, στατήρ: Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των ουσιαστικών στον ενικό και πληθυντικό αριθµό.
4. ὀλίγοι, φίλοι, ἐχθροί: Να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων στο ίδιο γένος, πτώση και αριθµό.

ΙΙΙ. Συντακτικές ασκήσεις

1. Να εντοπίσετε τα απαρέµφατα του κειµένου και να προσδιορίσετε το είδος και τη θέση τους στο λόγο.
2. ὅπως ἀποστήσωσιν ᾿Αθηναίων τὴν πόλιν, ὥστε τῷ νόµῳ χρήσασθαι: Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τις προτάσεις.
3. Να εντοπίσετε τα ποιητικά αίτια του κειµένου και να γράψετε µε ποιους άλλους τρόπους εκφέρεται το ποιητικό αίτιο.
4. ὁ δὲ ἀποφυγὼν . τοῦ ᾿Αλκίνου: Να γράψετε τα υποκείµενα των ρηµατικών τύπων και τα αντικείµενα (όπου υπάρχουν).
5. Να γράψετε α) τις αιτιολογικές και β) τις χρονικές µετοχές του κειµένου.

IV.  Λεξιλογικές - Σηµασιολογικές ασκήσεις

1. ὀφειλή, φήµη, ποίηµα, τοµή, ταµίας, εγγύηση, εξόφληση, λαβή, προϊστάµενος, αποστάτης, τύχη, είσοδος, τεµάχιο: Με ποιες λέξεις του κειµένου σχετίζονται ετυµολογικά οι παραπάνω;
2.  πυνθάνοµαι, πείθοµαι: Ποια είναι η σηµασία καθενός ρήµατος;
3. ἀποδῶσιν, ἐτύγχανε: Να γράψετε τέσσερα παράγωγα ουσιαστικά ή επίθετα, απλά ή σύνθετα, για καθένα από τα ρήµατα που δίνονται και να σχηµατίσετε µε αυτά ονοµατικά σύνολα.
4. ἀγουσῶν: Να γράψετε δέκα παράγωγα ουσιαστικά, απλά ή σύνθετα, από το ρήµα ἄγω.
5. ξυγκείµενα: α) Ποια είναι η σηµασία της λέξης; β) Αντικαθιστώντας την πρόθεση διαδοχικά µε πέντε άλλες προθέσεις, να γράψετε σύνθετες λέξεις, δόκιµες στη νέα ελληνική, και να τις χρησιµοποιήσετε σε σύντοµες φράσεις.